«You speak Greek, you just don’t know it»

Μίλησες στο «telephone» με τους δικούς σου, έβγαλες «photography» από τον Παρθενώνα αλλά δεν έχεις «idea» ποια γλώσσα χρησιμοποιείς; «You speak Greek, you just don’t know it»!

Bio: Η Άννα (Άννυ) Στεφανίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Είναι Διπλωματούχος Ηλεκτρολόγος Μηχανικός του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Διπλωματούχος Πιανίστρια με σπουδές στο Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης. Με πάθος για τις ξένες γλώσσες, σπούδασε αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά. Είναι κάτοχος του Certificate of Proficiency in English - University of Cambridge. Έχει συνεργαστεί πολλές χρονιές με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μεταφράζοντας ταινίες. Το 1997 μπήκε στο χώρο της διαφήμισης και από τότε εργάζεται στη Διαφημιστική Εταιρία «Πηλείδης Creator S.A.» ως Creative Director. Το βιβλίο «You speak Greek, you just don’t know it» είναι το πρώτο της.

Σπουδές στην Πολυτεχνική σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Πώς από έναν τεχνοκρατικό χώρο οδηγηθήκατε στο θεωρητικό κόσμο των λέξεων και των λημμάτων;

Ποιος είπε ότι πρέπει να ασχολούμαστε στη ζωή μας μόνο με ένα πράγμα; Μου αρέσουν τα «αντίθετα», μου αρέσει να μαθαίνω, μου αρέσει να δοκιμάζομαι. Όσο με γοήτευε πάντα η δομή και η λογική των μαθηματικών για παράδειγμα, άλλο τόσο με γοήτευε και η δομή και η λογική μιας γλώσσας. Η γλώσσα είναι ο καθρέφτης του πολιτισμού που τη δημιούργησε. Και ειδικά η ελληνική γλώσσα έχει μέσα της μεγαλείο.

Πώς προέκυψε η ιδέα για τη δημιουργία αυτού του πρότυπου βιβλίου;

Πριν κάποια καλοκαίρια στους Λειψούς, παρέα με τον Περικλή τον Πηλείδη κουβεντιάζαμε με ξένους τουρίστες Πάντα οι ξένοι περιγράφοντας την Ελλάδα μιλούν για τον ήλιο, τη θάλασσα., τα μνημεία, την ιστορία και φτάνουν και στη δυσκολία της γλώσσας… Αυθόρμητα πάνω στη συζήτηση τους λέγαμε - μα μιλάτε ελληνικά και δεν το ξέρετε! Βγάλατε «photograph» στον Παρθενώνα, μιλάτε στο «telephone» με τους δικούς σας… Μέρα με τη μέρα τα παραδείγματα ελληνικών λέξεων που έχουν περάσει στην αγγλική, πλήθαιναν. Και σιγά - σιγά ήρθε η μεγάλη ιδέα: Πώς θα ήταν αν μαζεύαμε σε μια λίστα αυτές τις λέξεις; Και πώς θα το δείχναμε απλά στον ξένο; Βάζοντας δίπλα – δίπλα την αγγλική με την αντίστοιχη ελληνική. Και πώς να του δείξουμε την προφορά της ελληνικής; Φτιάχνοντας και μία τρίτη στήλη όπου θα γράψουμε την ελληνική με αγγλικούς χαρακτήρες… Έτσι ξεκίνησε όλο.

 

Τι περιλαμβάνουν τα περιεχόμενα του έργου σας;

Ξεκινώ με μία μικρή ιστορία – παράδειγμα όπου φαίνεται ότι μία στις 4 λέξεις της αγγλικής γλώσσας είναι ελληνική. Υπάρχει μία αλφαβητική καταγραφή λέξεων σε 3 στήλες: την αγγλική, την ελληνική με αγγλικούς χαρακτήρες και την ελληνική.
Ακολουθεί μία θεματική καταγραφή ελληνικών λέξεων στην αγγλική όπου έχω επιλέξει κάποιες βασικές χαρακτηριστικές κατηγορίες: αρχιτεκτονική, λογοτεχνία, φυσική, χημεία, ιατρική, θέατρο, μουσική, βοτανική, ζωολογία, θεολογία, επιστήμες, πολιτική.

Επέλεξα να παρουσιάσω, επίσης, με σκίτσα του ανθρωπίνου σώματος ελληνικές λέξεις που αντιστοιχούν σε σημεία και όργανα του σώματος που έχουν δημιουργήσει λέξεις ή και παράγωγα στην αγγλική γλώσσα (π.χ.: λάρυγξ – larynx, laryngoscope), ενώ, παράλληλα, παρουσιάζω και παράγωγα που προκύπτουν από τους αριθμούς στα ελληνικά (π.χ.: 2 – dyad, diarchy, dipole). Στο τέλος έχω ελληνικές λέξεις που σχηματίζουν προθέματα και καταλήξεις στα αγγλικά απ’ όπου προκύπτουν χιλιάδες σύνθετες λέξεις στην αγγλική γλώσσα (π.χ. από την ελληνική λέξη γωνία προκύπτει το αγγλικό πρόθεμα «gonio-» που δημιουργεί π.χ. τη λέξη goniometer).

Έξι χιλιάδες ελληνικές λέξεις ενταγμένες στην αγγλική γλώσσα!  Όταν ξεκινήσατε τη συγγραφή περιμένατε ο αριθμός των λέξεων να ανέλθει σε αυτά τα επίπεδα;

Σας πληροφορώ ότι είναι πολύ περισσότερες! Είναι γύρω στις 230.000 αυτές οι λέξεις. Είναι κοντά στο 70% της ιατρικής ορολογίας… Είναι πάνω από το 50% της βοτανικής και της ζωολογίας… Αν βάλουμε τα συνθετικά… αν βάλουμε τις καταλήξεις… αν βάλουμε τους αριθμούς… αν… αν… Είναι 1 στις 4 λέξεις που χρησιμοποιεί ο αγγλόφωνος! Όχι, σίγουρα δεν το περίμενα. 

 

Ποια από τις λέξεις που καταγράψατε σας έκανε τη μεγαλύτερη εντύπωση;

Μπορώ να σας πω ποιες είναι αυτές που μου δημιουργούν τη μεγαλύτερη συγκίνηση, ίσως και περηφάνια είναι: η «φιλοσοφία / philosophy», η «δημοκρατία / democracy», η «λογική / logic», η «ιδέα / idea», η «μουσική / music». Αλλά σίγουρα έμεινα έκπληκτη βλέποντας ότι το «police» προέρχεται από την ελληνική λέξη «πολιτεία – πόλις» ή το «canyon», το «canal» και το «cane» από την αρχαία ελληνική λέξη «κάννα» που σημαίνει καλάμι! Πολλές φορές ήρθα αντιμέτωπη με τέτοιες εκπλήξεις σε όλη τη διάρκεια της έρευνας. Και εκεί ένιωσα ότι αυτό το βιβλίο δεν απευθύνεται μόνο σε ξένους, αλλά και σε Έλληνες. Γιατί μπορεί να νιώσουν αυτό που ένιωσα κι εγώ: περηφάνια.

Ποιες δυσκολίες συναντήσατε κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο της παραγωγής;

Δεν χωρούσαν τα λεξικά στο σπίτι μου! Αστειεύομαι… Το δυσκολότερο κομμάτι, δεν ήταν να βρω τη λέξη, ήταν η απόδοσή της με μία ελληνική. Δεν ήταν σε όλες τις περιπτώσεις εύκολο. Η γλώσσα έχει ζωή και αλλάζει με το χρόνο, τη χρήση και το λαό που τη μιλάει. Πολλές φορές βρήκα την ελληνική λέξη που δημιούργησε μία αγγλική να έχει διαφορετική σημασία. Εμένα ο στόχος μου, δεν ήταν να δημιουργήσω ένα αγγλοελληνικό ερμηνευτικό λεξικό. Ήθελα να δείξω πόσο κάθε αγγλική λέξη μοιάζει με την αντίστοιχη ελληνική από την οποία προέρχεται. Έτσι, για παράδειγμα, στάθηκα πολλή ώρα στη λέξη «empathy» που προέρχεται από τη λέξη «εμπάθεια». Ωστόσο το νόημα της λέξης «empathy» σήμερα στα ελληνικά αποδίδεται περισσότερο με τη λέξη «συμπάθεια». Βρήκα έτσι έναν τρόπο λειτουργίας του βιβλίου: να καταγράφω πρώτα την ελληνική λέξη «προέλευσης» και δίπλα την ελληνική λέξη «ερμηνείας, σημερινή χρήσης».

Καταγράφοντας τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας  θεωρείτε ότι αυτή διαφυλάσσεται και προωθείται σωστά στα εγχώρια ύδατα;

Θεωρώ πως όχι. Θα ήθελα στα σχολεία καθηγητές που να αγαπούν και να γνωρίζουν τα ελληνικά, που να μπορούν να πάρουν το μαθητή απ’ το χέρι και να τον ταξιδέψουν στο μαγικό κόσμο της γλώσσας και της λογοτεχνίας μας. Επιπλέον, δική μου εκτίμηση είναι ότι για να μιλάς σωστά νέα ελληνικά πρέπει να κατανοήσεις τα αρχαία ελληνικά. Εκεί βρίσκονται όλες οι απαντήσεις για την ορθή γραφή, τη σύνταξη και ό,τι άλλο μας προβληματίζει αυτή τη στιγμή στη γλώσσα μας, αποκομμένο από το παρελθόν του.

 

Θα επιχειρούσατε κάτι παρόμοιο και με άλλη ξένη γλώσσα;

Έχω ήδη ξεκινήσει την αντίστοιχη έρευνα και καταγραφή ελληνικών λέξεων στη γαλλική γλώσσα και σκοπεύω να κάνω το ίδιο και για τη γερμανική γλώσσα.

Από πού μπορεί να προμηθευτεί κανείς το βιβλίο σας;

Από τα βιβλιοπωλεία ΙΑΝΟΣ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, από τα βιβλιοπωλεία ΠΟΛΙΤΕΙΑ και LIBRO στην Αθήνα και από άλλα επιλεγμένα βιβλιοπωλεία σε ολόκληρη την Ελλάδα. Φυσικά μπορεί κάποιος να το προμηθευτεί μέσω διαδικτύου από τα ηλεκτρονικά βιβλιοπωλεία: www.ianos.gr, www.evivlio.gr, www.perizitito.gr, www.greekbooks.gr. Η τιμή του βιβλίου είναι 15€ σε άλλα βιβλιοπωλεία πλην του ΙΑΝΟΥ, ενώ στον ΙΑΝΟ και από το διαδίκτυο είναι στα 13,5€.

Τι περιλαμβάνουν τα μελλοντικά σας σχέδια;

Να μάθω ισπανικά και ιταλικά. Ίσως μετά, αν έχω ακόμη επιθυμία, να επεκτείνω την έρευνα και σε αυτές τις γλώσσες.

Κείμενο - Συνέντευξη: Ευθύμιος Σαββάκης

Πηγή